Tarihçe
Balıkgözü teriminin bir lens çeşidini ifade etmek için kullanılması yüzyılın başlarında Amerikalı fizikçi Robert W. Wood’un yaptığı bazı çalışmalara dayanır. Wood, 1911 yılında yayımlanan “Physical Optics” adlı kitabında bir göl üzerinde ışığın kırılması hususunu anlatırken ilk “balıkgözü” terimini kullanmıştır. Kitapta içi su dolu bir pinhole fotoğraf makinasıyla (kendi balıkgözü makinası) dünyanın nasıl 180 derece ile görüntülenebileceğinden bahseder. Kendi el yapımı makinası ile, 180 derece görüş açısı ile fotoğraflanabilen ilk örnekleri elde etmiştir.
Willy Merte, 1932 yılında yayımlanan “Photographic Lenses” (Fotoğraf Lensleri) adlı kitabında üretilen ilk gerçek balıkgözü lensi R. Hill’e atfeder (R, Hill, A Lens for Whole Sky Photography- Tüm Gökyüzü Fotoğrafçılığı için Bir Lens, 1926 basımlı kitap). Kingslake’in 1989 tarihli “A History of the Photographic Lens” (Fotoğraf Lensinin Tarihçesi) kitabında ilk balıkgözü lensin 1924 yılında “Beck of London” (Londra) üretimi olduğu bilgisi yer almaktadır. Hill’in tasarladığı lens meteoroloji uzmanlarında tüm hava fotoğrafı için kullanılmıştır.
Balıkgözü (Fisheye) Lens Nedir?
Balıkgözü lensler, gözümüzün alıştığı “normal” addettiğimiz görüntüyü veren lenslere göre bazı optik kusurların özellikle düzeltilmediği çok geniş açı lenslerdir. İlk olarak meteorolojide bulut kümelerinin oluşumunu ve şekillenmelerini incelemek üzere tasarlanan balıkgözü lensler, yarıküre şeklinde bir görüntü alanına sahiptirler.
Balıkgözü lensler kendilerine has görüntü kabiliyetleri nedeniyle genel fotoğraf çekimlerinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu lenslere has fıçı bükülmesi (dışbükey bozulma – barrel distortion), özellikle manzara ve mekan çekimlerinde abartılı şekilde geniş ve bombeli, değişik bir görüntü etkisi yaratmak için kullanılır.
Filme ya da sensöre düşen görüntünün özelliği açısından iki tip balıkgözü lens vardır. Bunlardan ilkinde (dairesel – circular), görüntü tamamen bir daire olarak sensöre düşer, kalan kısımlar siyah olarak çıkar. İkincisinde ise (tam kare – full frame) fıçı bükülmesi hatası hala belirgin olsa da sensörün tamamına görüntünün düşer. Doğru çizgili görüntü diyagonal olarak 180 derecelik bir alanı kapsar.
Balıkgözü lenslerde odak uzaklıkları kullanılan film formatına göre değişir. 35mm formatında dairesel balıkgözü lenslerde odak uzaklığı tipik olarak 8mm – 10mm, tam kare görüntülü lenslerde ise 15-16mm civarındadır. Daha küçük formattaki sensörlerde (örneğin DX), bu odak değerleri “crop factor” oranında değişmektedir. Balıkgözü lenslerin tasarımları nihai görüntünün doğru çizgili (rectilinear) özelliklerden feragat edilerek çok geniş bir alanın özel bir eşleşmesiyle dışbükey olarak elde edilmesi prensibine dayanır. Bu özel eşleşme lensin tasarım kriteridir, bu nedenle her balıkgözü lensi görüntüyü aynı şekilde oluşturmaz. Bilimsel uygulamalar için tasarlanmış bazı özel balıkgözü lensler mevcuttur. Lens üreticileri değişik formatlarda kullanılmak üzere odak uzaklığı ayarlanabilir balıkgözü lens üretimine de başlamışlardır.
Nasıl Kullanılır?
Geniş açı çekim kuralları balıkgözü lensler için de geçerlidir. Ön planda dikkat ekici bir objenin bulunması, dik gözükmesi gereken ya da görüş açısı nedeniyle perspektif olarak bozulmamış bir objenin merkezde yer alması ilk dikkat noktalarıdır. Objeler kenarlara doğru gittikçe bozulmaya başlarlar, bu en ufak bir harekette tüm kare boyunca bozulma (distorsiyon) abartlarak yansıtılır ki, doğru kullanımla sanatsal ve yaratıcı fotoğraflar elde etmek mümkündür.
Balıkgözü ile çekimlerde ana ilgi merkezi olacak bir obje, etraf ne kadar kalabalık olursa olsun, ön plana yerleştirilerek ayrıştırılabilir. Yakın çekimlerdeki bozulma, objenin belli bir özelliğini abartılı şekilde vurgulanmasını sağlar.
Çekimde bakılacak bir diğer husus çizgilerdir. Ancak merkezde yer alan yatay ve dikey çizgiler, eğer lens karşıdan 90 derecelik açıyla bakıyorsa, doğrusal olarak görüntülenirler. Yanlara doğru kaydıkça ve lens yukarı aşağı ya da sağa sola açı yaptıkça düz çizgilerdeki bombeli bozulma artacaktır.
Bir başka kullanım olarak tam kare balıkgözü çekimleri daha sonra bilgisayarda özel bir program vasıtasıyla müdahale edilerek doğrusallaştırılabilir. Bu çekilde oluşmuş fotoğraflarda tipik bir geniş açıya göre daha geniş bir alan görüntülenebilir, çizgiler doğrusal olmakla beraber yanlarda yine normalden farklı bir açılım şeklinde görüntülenirler. Benzer şekilde fisheye lensler panorama çekimlerinde kullanılabilirler, ancak standart lenslerle elde edilen görüntülere göre daha sınırlı bir çalımla imkanı vardır. Üç boyutlu içinde gezinilebilen görüntülerden oluşan çalışmalar, örneğin interaktif sanal gerçeklik uygulamaları, fisheye lenslerin sıkça kullanıldığı bir başka çalışma alanıdır.
Balıkgözü lenslerin bir başka kullanım şekli çok dar bir alanda kareye bir çok obje sığdırılabilmesi gerektiği durumlardır. Kalabalık iç mekanlar, büyük mimari bir yapı, hareketli insanlar vs. değişik diyafram ve enstantane değerlerinde farklı bir atmosfer ve anlatım ile sunulabilir.
fotograf makinesi objektif türlerinden görüş açısı en geniş olanıdır. balık gözü objektiflerde dikey ve yatay çizgiler bozulmalara (bkz: distorsiyon)a uğrar. kullanım alanları sınırlı olmakla beraber yaratıcı görüntüler elde etmek için kullanılırlar.
6mm-16mm arasında kalan objektiflerdir.
Sözlük;
ayni anda cok genis acilari bile kadraja almayi saglayan ama bunu yaparken lunaparktaki aynalar efekti yaratan objektif. halk arasinda balikgozu objektif diye bilinir
nx70vnin objektifinde de bir miktar bulunan ve movie kaydi yaparken cihazi oynatmamanizi gerektiren ozellik.
requiem for a dream isimli filmde uyustucu etkisi altındaki kişinin dünyayı nasıl gördüğünü yansıtmak için kullanılan objektif çeşiti.
ruya, halusinasyon vb. sahnelerinde yonetmenler tarafindan sikca kullanilir.. klip yonetmenlerinin de bol bol kullandigi gorulmektedir..
digital formula 1 yayınlarında pit bölgesi çekilirken ya da pit stop sırasında kullanılır. aynı şey pit fotograflarında da geçerlidir. neredeyse bir formula 1 fanı için sanat eseri değerinde eserler ortaya çıkartır.
görüntüyü yüksek oranda barrel distortion ile veren bir geniş açı objektif çeşidi. görüntünün kenarına yaklaşıldıkça düz çizgiler dışbükey eğrilere dönüşür. görüş açıları son derece geniştir, 180 derecelik bir görüş sağlayabilirler.nikon'un 6mm lik balık gözü objektifi 220 derecelik görüş açısına sahiptir, yani vizörden baktığınızda omuzlarınızı görebilirsiniz.
fotografçilikta kullanilan son derece genis açılı mercek
bu tarz bir teknolojiden haberi olmayanlar;
- necati sence de biraz yamuk değil mi fotoğraf, titretmiş galiba çekerken..
- yok ondan değil o, makinesi kalitesizmiş ondan...benim canon öle yapmaz hiç...
denizin tükürdüğü, kıyının sergilediği, renkler üstü toplu iğne başı kadar boyu ile dünyaları deviren görsel eleman.kumsallarda bolca bulunan koleksiyoner tipi şeffah, top şeklindeki deniz atığı.